صنعت چاپ کتاب ، در دنیای امروزی نقش بسیار زیادی دارد. به‌طوری‌که می‌توان گفت دنیا بدون این صنعت قابل‌تصور نیست. فرایند و روش‌هایی که برای چاپ استفاده می‌شود، از گذشته تا کنون تغییرات زیادی داشته است. اگرچه درگذشته کارهای مربوط به چاپ اغلب به‌صورت دستی و سنتی انجام می‌شد، اما در حال حاضر این‌طور نیست و بیش¬تر کارهای چاپ توسط ماشین و به‌صورت اتوماتیک انجام می‌شوند. در ادامه به شما می‌گوییم که چاپ لیتوگرافی چیست ؟ چه مزیت‌هایی می‌تواند داشته باشد؟
بنابراین تا انتهای مطلب را بادقت مطالعه بفرمایید تا اطلاعات موردنیاز خود را به دست آورید.

چاپ لیتوگرافی چیست ؟

گفته می‌شود که مادر همه اختراعات، نیاز است. نیاز باعث شده تا بشر به فکر اختراع و ابداع روشی بیفتد که بتوان روی هر ماده‌ای چاپ انجام داد. این روش چاپ آفست بود. یکی از مراحلی که در چاپ آفست انجام می‌شود، چاپ لیتوگرافی است. اولین باری که از چاپ لیتوگرافی استفاده شد، سال ۱۷۶۹ بود. در آن زمان فردی آلمانی به نام آلوئیز اسنفدلر این روش را اختراع کرد.
او نویسنده و بازیگری بود که چاپ لیتوگرافی را باهدف یافتن روش به‌صرفه و ساده برای چاپ ابداع کرد. او در این روش، از خاصیتی که بین آب و روغن بود استفاده کرد. اغلب ما می‌دانیم که آب و روغن در یکدیگر حل نمی‌شوند. در نتیجه می‌توان از همین ویژگی برای چاپ باکیفیت استفاده کرد. روش کار به این صورت است که برای مکان‌هایی که می‌خواهیم تصویر چاپ شود، از ذرات روغن دوست و برای مکان‌هایی که نمی‌خواهیم از تصویر چاپ شود، از ذرات آب‌دوست استفاده می‌کنیم.

همین امر باعث جلوگیری از تداخل ذرات روغن دوست و آب‌دوست با یکدیگر می‌شود. در نتیجه تصویر دلخواه همان‌طور که باید، چاپ می‌شود. همچنین تصویر نه‌تنها روی کاغذ، بلکه هر متریال دیگری هم قابلیت چاپ دارد. استفاده از این روش، می‌تواند در کنار سادگی، از نظر هزینه مقرون‌به‌صرفه باشد.
دقت و کیفیت روشی که این فرد آلمانی به کاربرد، بسیار بالا بوده و در همه‌جا استفاده از آن رواج پیدا کرد. همان‌طور که در مقدمه چاپ لیتوگرافی چیست ؟ اشاره کردیم، مرحله‌ای از مراحل چاپ آفست است. در این مرحله از کار، از صفحاتی به نام زینک استفاده می‌شود. لازم به ذکر است که به دلیل دقت و کیفیت بالایی که این روش دارد، با نام چاپ سنگی هم شناخته می‌شود.

لیتوگراف کیست؟

به هر روشی که در آن از صفحات زینک استفاده می‌شود، لیتوگرافی می‌گوییم. در نتیجه کسی که وظیفه نظارت روی مراحل کار با صفحات زینک و سایر موارد را داشته باشد، لیتوگراف نام دارد. لازم به ذکر است که بیش¬تر کارهای چاپ آفست، توسط لیتوگراف انجام می‌گردد؛ بنابراین لازم است که دانش و مهارت کافی را داشته باشد. درضمن تهیه زینک و پلیت را هم به خوبی انجام داده و با این قسمت از کار آشنا باشد. چون در صورت عدم رعایت هر یک از نکات، کیفیت نهایی کار را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

لیتوگرافی مدرن

در حال حاضر برخلاف گذشته، لیتوگرافی توسط دستگاه انجام می‌شود. ممکن است این سؤال برای شما پیش آماده باشد که نام دستگاه چاپ لیتوگرافی چیست ؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که جهت چاپ لیتوگرافی به‌صورت مدرن، از دستگاهی به نام plate setter باید استفاده کرد. این دستگاه، به‌صورت اتوماتیک زینک را تولید می‌کند و دیگر نیازی به استفاده از روش‌های سنتی نخواهید داشت.
لازم به ذکر است که از طریق رایانه می‌توان فایل مربوط به چاپ را به این دستگاه داد. سپس دستگاه زینک موردنیاز برای چاپ آفست را تولید می‌کند. در این روش، منظور از plate همان زینک است. دقت داشته باشید که زینک‌ها به‌صورت آماده از دستگاه خارج می‌شوند. در نتیجه کار بسیار ساده و راحت خواهد شد.

مراحل چاپ لیتوگرافی چیست؟

شاید به این فکر کنید که مراحل چاپ لیتوگرافی چیست ؟ درگذشته این کار به‌صورت سنتی انجام می‌شود و دارای چند مرحله بود. تمامی این مراحل باید بادقت و همچنین پشت‌سرهم انجام شوند. اگر دقت کافی در حین کار به خرج داده نشود، قطعاً طرح نهایی چاپ شده، کیفیت خوبی نخواهد داشت.

مرحله اول چاپ لیتوگرافی

در اولین مرحله از کار، باید زینک را ساخت. سپس طرح موردنظر را باید به ۴ رنگ اصلی تقسیم کرد. در مرحله اول، باید فایلی که قصد چاپ آن را دارید، به صفحات فلزی تبدیل شود که ۴ رنگ اصلی را داشته باشد. بعد از این‌که فایل به صفحات فلزی تبدیل شد، نوبت به مرحله دوم می‌رسد.

مرحله دوم چاپ لیتوگرافی

وقتی که در مرحله اول فایل موردنظر به ۴ رنگ اصلی تقسیم‌بندی شد، با استفاده از دستگاهی، روی طلق شفاف پرینت می‌شود. دستگاهی که این کار را انجام می‌دهد، image setter نام دارد. دستگاهی که فایل را پرینت می‌کند، هم دقت بالایی دارد و هم این‌که اندازه بزرگی داشته و پرینت‌ها را به‌صورت سیاه‌سفید انجام می‌دهد. وقتی که طلق آماده شد، نوبت به کار بعدی می‌رسد.
طلق‌ها باید روی زینک قرار بگیرند. همچنین با استفاده از گیره، باید آن‌ها را در جای خود ثابت نگه داشت. سپس باید زینک‌ها را درون محفظه‌ای قرارداد و به آن‌ها نور تاباند. وقتی که نور به طلق برخورد می‌کند، تمام مواد پلیمری از بین می‌روند. تنها جاهایی باقی می‌مانند که به علت وجود تصویر، نور به آن‌ها نرسیده و به همین دلیل تجزیه نشده‌اند.

مرحله سوم چاپ لیتوگرافی

در ادامه پاسخ به سؤال مراحل چاپ لیتوگرافی چیست؟ به مرحله سوم می‌رسیم. در این مرحله از کار، باید زینک‌ها را شست. زینک‌هایی که آماده شده‌اند را باید با استفاده از محلول قلیایی شست. با این کار موادی که تجزیه نشده‌اند، از بین می‌روند و طرح کامل می‌شود. همچنین بعد از کار شستشو، نوبت به فرو بردن زینک‌ها درون محلولی دیگر است.
هدف از فرو بردن زینک‌ها درون محلول، این است که بعضی از قسمت‌ها که نور به آن‌ها نرسیده، تثبیت شوند. وقتی که تمام مراحل به طور کامل و بادقت انجام شدند، نوبت به دستگاه چاپ آفست می‌رسد. در این مرحله از کار، مواد پلیمری زینک، خاصیت جذب جوهر دارند. در نتیجه می‌توانند تصویر موردنظر را به‌خوبی و باکیفیت بالا، روی مواد مختلف چاپ کنند.

مزیت‌های استفاده از چاپ لیتوگرافی چیست؟

طبیعی است به این سؤال فکر کنید که مزایای استفاده از چاپ لیتوگرافی چیست؟ یکی از مزیت‌های این کار، این است که می‌توانید چاپ روی کاغذهایی که ابعاد بزرگی دارند، را به‌راحتی انجام دهید. بعلاوه کیفیت چاپ و همچنین دقت آن بسیار بالا است. وقتی که می‌خواهید چاپ را در تیراژ بالایی انجام دهید، قطعاً هزینه‌های شما به طور چشمگیری، کاهش می‌یابند.
بنابراین اگر به دنبال راهی به‌صرفه هستید، قطعاً چاپ آفست می‌تواند گزینه مناسبی باشد. استفاده از روش چاپ لیتوگرافی، این امکان را به وجود آورده است تا چاپ روی هر متریالی انجام شود. البته استفاده از چاپ لیتوگرافی، خالی از عیب نیست و ایراداتی هم دارد. تنها ایرادی که استفاده از این روش دارد، این است که زمان زیادی می‌برد. در نتیجه اگر برای چاپ عجله دارید، این روش نمی‌تواند گزینه خوبی باشد.
درضمن دقت داشته باشید که اگر حجم چاپ شما زیاد نیست، از روش چاپ آفست استفاده نکنید. چون هزینه کار بالا خواهد بود. همان‌طور که اشاره کردیم، بهترین زمان برای استفاده از چاپ آفست، زمانی است که بخواهید در تیراژ بالا چاپ کنید.

نتیجه‌گیری

در این مطلب به بررسی این موضوع پرداختیم که چاپ لیتوگرافی چیست؟ چند نوع و چند مرحله دارد؟ و همچنین به مزیت‌های و معایب آن هم اشاره کردیم. اگر تا به اینجای مطلب را خوانده باشید، احتمالاً پاسخ تمامی این سؤالات را می‌دانید؛ بنابراین این را هم می‌دانید که استفاده از روش چاپ آفست چه زمانی می‌تواند به‌صرفه باشد؟ همچنین این را هم می‌دانید که بیشتر کارهای این نوع چاپ در مرحله لیتوگرافی انجام می‌شود.
همان‌طور که اشاره شد، چاپ لیتوگرافی درگذشته به‌صورت سنتی انجام می‌شد که مراحل آن را در این مطلب به طور کامل گفتیم. همچنین امروزه به‌جای روش‌های سنتی، از روش‌های مدرن و دستگاهی خاص استفاده می‌شود.